Jan Van Vaerenbergh, AXI vzw: Welkom!
Vier Antwerpse organisaties, Buurthuis deBuurt, AXIvzw, Conscious Crew en Antwerpen Leefbaar, roepen op tot “dagen mét plastic”. We wilden graag aansluiten bij de “Zonder-dagen”, maar dat lukt de eerste 50, zelfs 500 jaar niet meer. We kunnen niet meer ontsnappen aan (micro)-plastic in onze voeding, het zit nu al in vissen, garnalen, mosselen, algen, zelfs zeezout en gewoon in de lucht die we inademen, waarschijnlijk zelfs in het drinkwater.
Gezien de plastic-productie alleen maar hals over kop toeneemt, de wegwerp en outdoor consumptie nog meer, denken wij dat het beter is om ons lichaam te gaan trainen en te leren plastic eten. Daarom lanceren we tegelijk een “Start to eat plastic!”.
De campagne zal in 2018 lopen van 1 maart tot 6,5 april. 36,5 dagen. We willen op tien jaar komen tot een afgetraind spijsverteringsstelsel dat plastic aankan (365 dagen = 36.5 per jaar). In 2027 eten we gewoon 365 dagen, dus elke dag plastic, en zijn we klaar voor de toekomst.
Luc De Rooms, Buurthuis deBuurt.
Plastic soup is algemeen gekend, u heeft er allemaal al over bericht. Toch swingt de Plastic productie de pan uit. Meer plastic in zee dan vis tegen 2050, ik denk dat het zo lang niet duurt. (Vanavond serveren we overigens de laatste niet in plastic gevangen vis J). De mens is een gewoontedier hé, hij wil toch zo graag behouden wat zijn nut bewezen lijkt te hebben. Dus gaat hij allerlei nep-toestanden creëren zoals bio-plastics om toch plastics te kunnen behouden. Dat betekent in het beste geval dat we het niet meer zullen zien maar wel zullen eten en drinken. Wie houden we voor de gek?
Let op dat is niet wat wij zeggen, dat is wat bv OVAM zegt over Bio-plastics: http://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/Rapport%20Bioplastics.pdf
Ik citeer: (Titel) Valse claims voor biodegradeerbare plastics, “oxo’s” of oxodegradeerbare plastics.
“Producenten van “oxo-(bio)degradeerbare plastics” produceren plastics waar additieven worden bijgevoegd voor het versnellen van de fragmentatie van de plastics. Dit zijn meestal metalen die de oxidatie gaan inzetten, waardoor het materiaal in stukken uiteen valt. Dit stemt niet overeen met biodegradatie waarbij het materiaal wordt omgezet tot minerale moleculen zoals CO2 en H2O. Het materiaal gaat louter fragmenteren tot kleine stukjes, soms microscopisch klein (microplastics), wat nefast is wanneer dergelijke materialen in het milieu vrijkomen” (blz 22). Meer citaten vindt u in de persmap..
Dat zegt OVAM dus. Soortgelijke teksten en standpunten zijn er bij de Ellen MacArthur Foundation, of VITO of VLIZ of UA of … maar er verandert niets, integendeel. Als de OK-compost gelabelde “plastics” niet voor de volle 100% afgebroken zijn komen de micro-plastics in tuinen en op akkers terecht. Opgenomen door wind of water komen ze vroeg of laat in ons lichaam.
En het gaat ver hoor, zo leggen wij bijna allemaal plastic in warm water om thee te maken. Wie zou dat doen met volle bewustzijn? Maar producenten smeren het ons aan… Zie verder in de persmap: The Green shopper over theezakjes.
In de lucht? Onlangs werd er een onderzoek gepubliceerd dat er in 80% van de stalen drinkwater, microplastics werden aangetroffen. Prof Colin Janssens, UG, deskundige op dit vlak, twijfelde of de staalname wel OK was, want zei hij, het volstaat dat er een fleece-trui in de buurt geweest is, dan hangt de lucht vol micro plastics die tijdens de staalname in het water zou kunnen beland zijn. Je kan je dan afvragen wat is nu beter, dat we weten dat we micro plastics drinken of dat weten dat we ze inademen?
In een eerder opiniestuk ‘Plastic is vergif’ (te vinden in uw persmap), is de problematiek van plastic grondig uit de doeken gedaan. https://www.mo.be/opinie/plastic-geen-waardevolle-grondstof-plastic-vergif
Iemand die dat nog veel beter weet is een onafhankelijk deskundige: Sylwia.Szwedo.
Sylwia Szwedo-Furmanska, Burgerlijk scheikundig ingenieur, specialisatie polymeren, geeft haar visie op plastic. (Homologatie van haar diploma zit in de persmap, achteraan).
Ik wil graag eerst mijzelf voorstellen. Ik ben Sylwia, burgerlijk ingenieur scheikunde, afgestudeerd in Polen. Mijn specialisatie is polymeren meer concreet de PET. Ik heb veel wetenschappelijke publicaties gelezen en ik heb echt schrik….hoe meer ik lees hoe meer schrik ik krijg. Ik gebruikt zelf geen PET-flessen meer en ik vermijd de plastics in mijn huis tot het absolute minimum. Jammer genoeg kunnen wij niet zonder plastics leven.
Wat is plastic eigenlijk ? Plastic (anders genoemd kunststof) is een mengsel van polymeren, additieven en veel verschillende substanties zoals restmonomeren, katalysatoren enz. Producenten zeggen niet hoe gevaarlijk plastic is….. ja wel plastic kan giftig zijn!!!…
We hebben veel verschillende soorten plastics PET, PP, PE ABS enz. Plastic is overal : in ons leven in de keuken, in de kantoren, in de kleerkasten, in de badkamers , auto’s, in de cosmetica: OVERAL … Mensen kunnen niet leven zonder plastics. Dat is verschrikkelijk….
Elke dag zijn wij blootgesteld aan plastics die een negatieve invloed op onze lichamen heeft. Elke dag worden wij vergiftigd .
De European Food Safe Autority (EFSA) bepaalt de veilige dosis van veel verschillende substanties bv. in plastics. Maar wat met de substanties die in onze lichamen kunnen worden gecumuleerd? Bv. Ftalanen. Ftalanen zijn additieven die in elke PET-fles aanwezig zijn. De EFSA bepaald dat de veilige dosis 50 microgram/dag/kg is. ….maar als het in het lichaamsvet wordt gecumuleerd dan worden grammen in plaats van microgrammen ….Blijft dat zonder invloed op onze lichamen?
En meer bekende Bisfenol A (BPA)– had als veilige dosis 50 microgram/dag/kg. Vroeger zat dit additief bv in plastic babyflessen. Er zijn veel wetenschappelijke publicaties over de schadelijkheid van BPA. Daarom werd in 2015 de toegestane limiet verlaagd tot 4 microgram/dag/kg… BPA zit ondertussen overal: in plastic speelgoed voor de kinderen, spullen in onze huizen, in verven op onze muren enz….
En wat met xeno-oestrogenen?. Dat zijn pseudo-hormonen die de werking van ons hormonaal systeem storen. Er zijn nog meer verschillende schadelijke additieven die in plastic aanwezig zijn.?
Momenteel bevind zich de 150 miljard kilogram plastic in de oceanen. Volgens Ellen MacArthur Foundation bevat deze plastic 23 miljard kilogram schadelijke additieven. Een groot deel daarvan is al gezonken naar de oceaanbodem en uiteindelijk zal dit allemaal in de oceaanecosystemen terechtkomen.
Bovendien moeten we beseffen dat bijna alle plastics fragmenteren tot microplastics. Dat zijn plastic deeltjes met een doorsnede tussen 1µm en 5 mm. Wij kunnen die vaak niet zien.
Momenteel bestaan er nog geen voedingsnormen voor microplastics. Er zijn niet genoeg wetenschappelijke gegevens beschikbaar om de risico’s voor de volksgezondheid te schatten. Uit de nieuwste onderzoeken blijkt dat microplastics overal zijn – in zeezout, in mosselen, in de lucht, in het water. Wij worden momenteel gebombardeerd door microplastic…. als we eten, als we drinken, ook als we ademen . Plastic en microplastic zijn ook gevaarlijk voor de dieren. De dieren eten plasticsstukken. Hun maag zit vol plastic, ze kunnen niets meer eten…… en ze sterven.
Hoeveel mensen moeten er sterven voor er goede maatregelen komen? Zal plastic het nieuwe asbest worden?
Luc De Rooms, Buurthuis deBuurt.
Een hele brok wetenschap, een moeilijk te slikken (sic) hap misschien, dank u Sylwia. U kan straks met haar hier zeker op doorgaan.
In de discussies die dit thema bij ons losgeweekt heeft, ook en vooral intern, kwamen we tot de conclusie dat het eigenlijk vechten is tegen de bierkaai. We maken ons blaasjes wijs, als we denken dat de petro-chemie zijn winstmarges zal inleveren, dat Coca cola plots de volksgezondheid belangrijker zal vinden dan hun omzet, dat grootwarenhuizen tewerkstelling weer in eer zullen herstellen. Integendeel hoe individueler verpakt, hoe makkelijker het digitaal afleesbaar is, hoe sneller de kassa rinkelt, hoe minder personeel er nodig is, straks winkelen we zonder winkelpersoneel aan de kassa’s en worden de rekken aangevuld door robots die zich absoluut geen vragen stellen of de producten wel goed zijn voor de klanten.
Maar in plaats van ons daar nog langer zorgen over te maken, dachten we: we moeten het geweer van schouder veranderen. If you can’t beat them, join them, of zoiets. Dus bedachten we een campagne om in tien jaar tijd, plastic te leren eten. 36 en een halve dag mét plastic en een start to eat plastic.
Jan Van Vaerenbergh, AXI vzw
Met alle respect voor Sylwia, maar wij geloven er wel in dat wij ons lichaam kunnen trainen om plastic te eten. Meer zelfs we denken dat het onze enige redding is. Voor we het beseffen zullen we verzadigd zijn door plastic en alleen wie getraind is zal overleven. Dus willen we mensen helpen om te hun darmstelsel, spijsvertering... te laten wennen aan al het plastic dat, vaak onzichtbaar, op ons afkomt.
Een handleiding voor uw dagelijkse kost plastic. Wordt gedemonstreerd door onze kok “Mon Meus”.
1. Week 1: je zorgt voor extra microplastic in je soep (Fleece pulls ophangen, micro-plastics opvangen (in soepborden)
Week 2: een paar dagen mosselen op het menu, je kan afwisselen tussen:
1. à la oceade met wier en algen en zeezout vol microplastics
2. in een pasta-zeevruchten
3. als tapahapjes
week 3: papjes van geweekte bioplastics of degradable plastics (al te week zetten in week 1)
week 4: tijd om eens een plastic lasagne te proberen, laagje plastic, laagjes groeten, ..
week 5: begin je met fijngesneden plastic te mengen in je hoofdmaaltijd. Kleine en fijne hoeveelheden om te beginnen, dit jaar mag je nog mixen.
Elk jaar hernemen we de training, elk jaar gaan we wat sneller door de eerste dagen en breiden we er 36,5 dag extra aan.
Maar we starten ook “To sing plastic”. Want eten is cultuur, zingen is cultuur, maar dan wel op mekaar afgestemd. Later op de avond is er een miniconcert, nu krijgt u een voorproefje.
16u30: Steven Gool en de The Plastic Vera Club (PVC band) brengen elk één fragment uit een plastieken lied.
16u40: Onthulling van de Plastic shushi (naakt) kalender. https://www.marisapapen.com/plastic-sushi.html
16u45: Mogelijkheid tot vraagstelling en individueel interview met de partners.
OVAM, Bio-plastics. http://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/Rapport%20Bioplastics.pdf
4.2.1 Valse claims voor biodegradeerbare plastics, “oxo’s” of oxodegradeerbare plastics Producenten van “oxo-(bio)degradeerbare plastics” produceren plastics waar additieven worden bijgevoegd voor het versnellen van de fragmentatie van de plastics. Dit zijn meestal metalen die de oxidatie gaan inzetten, waardoor het materiaal in stukken uiteen valt. Dit stemt niet overeen met biodegradatie waarbij het materiaal wordt omgezet tot minerale moleculen zoals CO2 en H2O. Het materiaal gaat louter fragmenteren tot kleine stukjes, soms microscopisch klein (microplastics), wat nefast is wanneer dergelijke materialen in het milieu vrijkomen (blz 22).
10 Belang van communicatie
Een heikel punt in een gevat beleid voor biogebaseerde en biodegradeerbare plastics is de communicatie naar de burger. Indien we deze plastics op grote schaal willen introduceren in de samenleving is het nodig dat ze op de juiste manier in de markt gezet worden en nadien ook op de juiste manier verwerkt worden. De situatie is voor de consument vaak niet helder. Er gaan steeds meer bioplastics op de markt komen en het kan een groeiend probleem worden wat in tegenstelling is tot de marketing die er rond gevoerd wordt. Enkele belangrijke misvattingen die nog niet eerder genoemd zijn in dit rapport zijn onder meer: • Iets is of wél, of niét biodegradeerbaar. Dit is te simpel. Het milieu waarin een product terechtkomt en de hoedanigheid van het product (polymeersamenstelling, dikte, vorm) spelen daarbij een belangrijke rol. Zo kan een plastic product voor een deel gemaakt zijn uit een biodegradeerbaar polymeren, maar door blending met niet-biodegradeerbare polymeren of toevoeging van niet-biodegradeerbare additieven, niet geheel biodegradeerbaar zijn. Anderzijds kan het ook dat slechts één component of onderdeel van het plastic item biodegradeerbaar is. • Biodegradeerbare plastics zijn een oplossing voor het zwerfvuilprobleem. Zo wordt de gedachte gecreëerd dat deze plastics om het even waar gewoon afbreken en verdwijnen. Sommige bioplastics zijn inderdaad 100% bioafbreekbaar (cfr. OK Soil biodegradable, OK Water biodegradable, OK Marine biodegradable), maar dit slechts onder de juiste omstandigheden en hoedanigheid (zie bovenstaand). Onder ongunstige condities gaat het materiaal louter fragmenteren tot kleine partikels (microplastics). Men transformeert zo het zichtbare zwerfvuil in onzichtbare fragmenten en vergroot daarbij het probleem. Die al dan niet nog zichtbare stukjes plastic kunnen bij regenval, door windvorming of erosie in de rivierlopen en uiteindelijk in zee terecht komen (de gekende 'plastic soup'). (blz 45).
11 Slotbeschouwing
In hoeverre passen bioplastics in een transitie naar een duurzame samenleving? Bioplastics zijn niet automatisch milieuvriendelijker, omdat ze gemaakt zijn van natuurlijke, hernieuwbare grondstoffen of omdat ze in de eindfase eventueel gecomposteerd kunnen worden. Het is in geen geval een zwart-wit-verhaal van petrochemische plastics versus bioplastics. Conventionele plastics sluiten in veel gevallen aan bij een duurzamer gebruik van materialen in de samenleving. Door de functionele eigenschappen en de vele recyclagemogelijkheden zijn zij over de hele levenscyclus in sommige gevallen milieuvriendelijker dan de vaak veronderstelde 'groene' bioplastics. Vast staat momenteel dat de oorsprong van de bioplastics (hernieuwbare en/of fossiele grondstoffen), niet zal bepalen of dat specifieke materiaal ook effectief biologisch afbreekbaar hetzij composteerbaar is. Het bepaalt ook niet wat het beste verwerkingsprocedé is. Chemische recyclage of verbranding met energiewinning van sommige bioplastics die composteerbaar zijn, kan uit milieu-opzicht een betere optie zijn dan het composteren ervan. De objectieve bepaling van de meest gunstige afvalverwerking zal verschillen naargelang materiaaltype en de context waarin het product wordt gebruikt (blz 47).
The Green shopper over theezakjes.
https://www.facebook.com/Algalita/photos/a.403436140962.176423.41764015962/10155242113935963/?type=3&theater&ifg=1 Er zit plastic in je thee !!
Have you see this graphic from The Green Shopper? Your #teabag may have plastic in it! Fused bags are made with plastic; sewn ones may contain plastic. But #looseleaftea doesn't contain any plastic at all! #sneakyplastic #plasticpollutioneducation
Plastic is GEEN waardevolle grondstof. Plastic is vergif! – Luc De Rooms.
Plastic is doorgedrongen in alle facetten van ons leven, helaas ook reeds in onze voeding, dus is het niet verwonderlijk dat het ook in onze hersenen, in ons denken verankerd zit. We hebben voor onze gemakzucht wegwerp-materialen gecreëerd of aanvaard. Ze zijn verworden tot een enorm plastic-Frankenstein-monster dat zich tegen ons aan het keren is. De oplossing van de industrie, een Frankenstein-light of de “bio-plastics” is zo mogelijk nog erger en zet ons op een dwaalspoor terwijl we kostbare tijd verliezen. De oplossing is de producenten van (plastic)producten verantwoordelijk stellen voor wat ze aanrichten. Statiegeld op wegwerpverpakkingen is daar een eerste goede stap in.
Wanneer het artikel in MO, 3 december 2017: “Plastic is een waardevolle grondstof”, geliked en gedeeld wordt door Vlaanderen Circulair, dan is de plastificering van de geesten bijna voltooid mag je wel zeggen. Als het orgaan dat Vlaanderen op koers moet zetten om circulair te worden dit “spitsvondig hergebruik van afval” niet doorziet dan koersen we gewoon de vernieling in.
Laten we even naar de essentie gaan. Hiervoor is het beter om een eenvoudig Nederlands woord te gebruiken, want dat zegt eigenlijk alles: kunststof. Plastic is kunststof. Een kunstmatig product. Een-niet-in-de-natuur-voorkomende-stof. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat plastic niet vergaat in de natuur. Plastic is een gevaar en wat we nu al in het milieu en vooral oceanen gedumpt hebben zal onze nakomelingen nog honderden jaren achtervolgen en letterlijk hun lichaam binnen sluipen (micro- en nano-plastics zitten nu al in algen, zeezout, garnalen, mosselen… zelfs in de lucht die we inademen, grotendeels “dankzij” de gerecycleerde fleece vesten). De massaproductie van plastic is pas zo’n 50 jaar geleden gestart en heeft nu al immense effecten die nog meer dan 500 jaar zullen aanslepen, zelfs als we morgen zouden stoppen met nieuwe (wegwerp)plastic te produceren.
Kunststoffen en zeker wegwerpplastics zijn een vergif. Niet alleen omdat de microplastics in zee giftige stoffen accumuleren die dan uiteindelijk mee in ons voedingscircuit terecht zullen komen. Maar ook omdat plastic maar bruikbaar is dankzij giftige additieven. Met een gewone keten van polymeren, wat plastic dus is, kan je niet veel. Het is maar door additieven: weekmakers, stabilisators, brandvertragers, pigmenten enz dat plastic zijn gebruikswaarde krijgt. En dan gaat het om Lood, Chloor, Broom, vroeger Cadmium,…
In het genoemde artikel dat mij deed steigeren, worden technieken aangeprezen om “zelf” plastic te recycleren en te gaan smelten om gadgets van te maken. Deze rotzooi gaan smelten in het bijzijn en met behulp van kinderen, hen een nutteloze gadget in de handen geven en gewild of ongewild de boodschap meegeven dat plastic geen probleem is, lijkt mij eerder crimineel dan educatief.
Plastic is GEEN waardevolle grondstof. Plastic is maar een bijproduct van de olie-industrie. Mochten we geen asfalt gebruiken, geen kerosine en benzine enz… meer willen, zou er van plastic ook geen sprake zijn, want het zou véél te duur zijn om te maken (van 1 liter olie wordt maar een paar percenten gebruikt om plastic te maken, al de rest zou afval zijn). Plastic houdt dus de kerosine goedkoop en vice versa, maakt de asfalt betaalbaar en vice versa… Plastic zit dus mee in de klimaatproblematiek, CO². We zijn onszelf op een “zeer goedkope manier” aan het kapot maken.
Doen alsof plastic, zelfs wegwerpplastic geen probleem is…, is ongepast en misleidend. Omdat er zoveel wetenschappelijke literatuur over is, kunnen we wellicht schuldig verzuim en misschien zelfs medeplichtigheid inroepen. Zeker bij instanties die als opdracht hebben om de gemeenschap te vrijwaren van negatieve invloeden. Want dat is zowat de enige reden is waarom we een overheid (nodig) hebben.
Plastic recycleren is fake.
Plastic recycling is zelfs of misschien vooral in Europa een grote klucht, plastic leent zich helemaal niet goed tot recycling –letterlijk terug in de kring brengen-. Je kan de huidige recycling best vergelijken met (gekookte) groenten door een passe-vite duwen: je duwt in een paar draaien alle materiaal erdoor. Na een paar rondjes is er niets meer. Dit is wat gebeurt door PET-flessen te recycleren in fleece of autobumpers of gadgets, die vervolgens enkel nog “thermisch gerecycleerd” kunnen worden, een meesterlijke vervalsing voor gewoon opbranden. Maar het is uit handen van Fost Min en kan in de statistieken als gerecycleerd.
Hier en daar hoor je een target voor gerecycleerde grondstof: 30% of 50%. In een nieuw product zit dan 30 of 50% gerecycled materiaal. Dat lijkt goed maar dat is het natuurlijk niet. Het betekent dat je elke keer 50 of 70% nieuw materiaal moet toevoegen. Dat is ietsje, pietsje beter dan alles nieuw maar dit heeft niets te maken met een circulair proces. 30% recycling betekent dat je in een tweede draai nog eens 30% van de aanwezige 30% gerecycled materiaal meeneemt, dat is dus 9% van het oorspronkelijke materiaal. In een derde draai nog 2,7%, in een vierde nog 0,81%. Ook voor 50% gaat het steil naar beneden: 25% - 12,5% - 6.75% - 3,87%... Dat is geen recyclage, dat is een… inderdaad een passe-vite. Recyclage is heden vooral NEP, pure oogverblinding.
Als verweer vertelt de plastic industrie onder meer dat je bv omwille van voedselveiligheid plastic nooit 100% zal kunnen recycleren. Wel… dan past plastic echt niet in een circulaire economie, punt, aan de lijn.
“Kleinschalige plasticfabriekjes bouwen op plaatsen waar net weinig bewustzijn is rond afval” MO van 3 december dus, is zo ongelukkig om niet te zeggen fout! Deze mensen moeten niet bewust worden van wat je allemaal met plastic kan doen, het is belangrijk dat zij inzien wat je vooral NIET met plastic kan doen: je kan er geen gesloten systemen mee maken, geen kring-lopen mee maken, dus geen circulaire economie mee bouwen. Heel jammer dat Precious Plastics, Recy-K, Faro360, Act4change, Stadlab 2050, Vlaanderen Circulair… zich zo gemakkelijk op het verkeerde been laten zetten.
Disruptief aan de slag!
Alle creatievelingen, ingenieurs, productontwikkelaars… zouden nu keihard op zoek moeten zijn naar andere materialen! Geen andere producten maar andere materialen. Materialen die wel recycleerbaar zijn, die wel in een eindeloze cirkel kunnen gebruikt worden (zoals glas, metaal overigens). Voor alle duidelijkheid dan hebben we niet over bio-plastics of degradeerbare plastics (contradictio in terminis).
Plastic, een-niet-in-de-natuur-voorkomende-stof, verbetert niet door het bio te maken. Of je nu een koolstofdeel (monomeer) komende van aardolie vervangt door een koolstofdeel komende van mais, boterbloemen of patatten… Het probleem zit hem niet in de herkomst maar in het kunstig maken van een meer-delen-keten (polymeren) die niet in de natuur voorkomt: kunststof. Anders dan bij natuurlijke polymeren (cellulose bv) is hiervoor behoorlijk veel energie nodig.
Het omgekeerde: van een polymeer terug naar monomeren, gebeurt in de natuur “vanzelf”, een boom composteert op de lange duur wel. Ook voor plastic zou men van polymeren terug naar monomeren kunnen gaan (de chemische recyclage). Daar is opnieuw erg veel energie voor nodig, omdat het net zo kunstig in mekaar gestoken is, moet het kunstig uit mekaar gehaald worden. De producenten van plastics zijn niet bereid de kosten hiervan te dragen.
De energie nodig voor een chemische recyclage kan nooit op een voldoende manier ontwikkeld wordt in een natuurlijk milieu, geen enkel natuurlijk proces kan dit aan. De schijnmanoeuvres rond bioplastic trachten enkel, lucratief, de aandacht af te leiden. De termen degradable of bioplastics zijn zeer misleidend. Ze vallen wel uiteen maar ze vergaan niet. De zichtbare polymeren laten los, vaak van hun zetmeel-binding, eventueel vallen ze in wat kleinere polymeren uiteen maar wat overblijft zijn onzichtbare micro plastics die hun schade aanrichten, nog sneller dan de aardolie- plastics dit doen, tot in onze spijsvertering toe.
Wat kan en moet er gebeuren?
Het liefst een doorgedreven producentenverantwoordelijkheid invoeren. Alle kosten die een product veroorzaakt, ook in zijn afvalfase, worden geïnternaliseerd bij de aankoop. Producten die veel kosten veroorzaken zullen duur worden, niet zo erg want de kosten zijn dan ten minste gedekt. Nog beter zou zijn dat consumenten dan andere producten beginnen kiezen, die minder kosten veroorzaken en dus goedkoper kunnen verkocht worden. Dat lijkt mij een echte vrije mededinging, nu is de mededinging vervalst omdat ze afgewenteld wordt op overheden, vooral op lokale.
Maar omdat daar geen blauwdruk voor klaar ligt en dit nog jaren zal duren om iedereen (Trump incluis) mee te krijgen, moeten nu alle beschikbare en beproefde middelen ingezet worden: verbod op wegwerpplastics, verbod op microplastics in cosmetica en schoonmaakproducten, statiegeld op alle verpakkingen, verplichting tot 100% recycling content voor alle overheidsaankopen. De meeste van deze modellen liggen wel klaar, ze hebben in vele andere landen hun deugdelijkheid bewezen, die kan je morgen invoeren. “Statiegeld zal niet alles oplossen”, wordt dan gezegd. Niets doen nog minder, nep-recyclage naar voor schuiven is medeplichtigheid en “de vrijwillige overeenkomsten” waar de industrie zo graag mee uitpakt doen afbreuk aan de urgentie waarmee de problematiek op ons afkomt. Waarom zijn ze daar niet 30, 40 jaar geleden mee af gekomen, toen de problemen zich al begonnen te stellen? Begin nu met wat al kan, leer er uit, zodat een definitieve producentenverantwoordelijkheid nog beter onderbouwd kan uitgewerkt worden tegen 2020-2022 bv.
Als burger kan je weigeren dat (lokale) overheden belastingcenten gebruiken om op te ruimen wat de producenten letterlijk “op de markt smijten”. Je hebt daar in 2018 de kans voor. Geef je stem aan partijen en kandidaten die voor statiegeld zijn, voor verbod op wegwerpverpakkingen en microplastics. Lokaal (gemeentelijk) hou je dan echt nog een brede keuze over, vooral als je ze vooraf bevraagt en de sociale media gebruikt om de standpunten breed te delen. Een lokale zwerfvuiltaks is zeker mogelijk, plaatselijke kandidaten hoeven zich niet weg te steken achter Vlaanderen of België of Europa.
Als consument kan je best zo alert mogelijk zijn, weinig of geen labels zijn betrouwbaar. Zonder verpakkingen kopen is het beste maar voor drank is dat soms moeilijk. Af en toe een gerichte campagne op één brand om een omslag te veroorzaken kan helpen, af en toe werken boycot acties. Daarom deze: Koop heel de maand januari 2018 geen coca cola en co, tenzij in glas met statiegeld. Vraag er achter in je supermarkt, je buurtwinkel, het bestaat nog steeds maar het is bijna vergeten!
Luc De Rooms - AXIvzw
AXI vzw werd in 1992 opgericht om de principes van de conferentie van de VN, Rio De Janeiro in praktijk te brengen. Dit doen we via cursussen, begeleiding, adviesverlening en ondersteuning van derden of openbare besturen en via eigen projecten.